Nafaka, aile hukukundan doğan bir borç türüdür.Mağdur kişileri koruma adına İcra İflas Kanunu 344. maddesinde icra suçu düzenlenmiştir. İİK 344. maddesi “Nafakaya ilişkin kararların gereğini yerine getirmeyen borçlunun, alacaklının şikayeti üzerine, üç aya kadar tazyik hapsine karar verilir. Bu yazımızı içeriğinde Erzincan Avukat Haşim KARTAL tarafından nafaka ihlali suçu ve cezasına ilişkin bilgilendirileceksiniz.
İçerikte Neler Var?
Tazyik hapsinin tatbikine başlandıktan sonra kararın gereği yerine getirilirse, borçlu tahliye edilir. Borçlunun, nafakanın kaldırılması veya azaltılması talebiyle dava açmış olması halinde, ileri sürdüğü sebepler göz önünde bulundurularak, tazyik hapsinin uygulanması bu davanın sonuna bırakılabilir.” beyan ederek nafaka yükümlülüğünü ihlal eden şahıslar yaptırım altına alınmıştır. Yukarıda açıklanan bilgiler doğrultusunda lehine nafaka hükmedilen şahıs veya şahısların şikayeti üzerine nafaka borçlusu tazyik hapsine mahkum edilecek ve borçlu cebri icraya zorlanarak borcun tahsili sağlanabilecektir. (Bkz. İddet Müddeti Nedir? (GÜNCEL 2025))
Nafaka Yükümlülüğünün İhlali Suçunun Koşulları
Bu suçun oluşabilmesi için belli başlı şartların oluşması gerekir. Bu hususları kısaca açıklayacak olursak;
1) Mahkeme tarafından verilmiş bir nafaka alacağı ilamı bulunmalıdır.
Öncelikle mahkeme tarafından verilmiş bir nafaka ilamı olmalıdır. Bu ilam mahkeme sonunda verilmiş ilam olabileceği gibi ara kararda verilmiş ilam da olabilir ve ara kararlarda belirtilen nafakalardır. Bu suçun oluşabilmesi için sadece mahkeme tarafından verilmiş bir nafaka alacağı olmalıdır. Böylelikle bu ilamların ödenmemesi nedeniyle İİK 344. madde gereği suç oluşacaktır.
2) Şikayet esnasında devam eden nafaka borcu bulunması gerekir.
Burada dikkat edilmesi gereken husus İcra Ceza Mahkemesi’nde şikayette bulunulduğunda devam eden nafaka borcunun bulunması gerekir. Yani hukuken devam eden nafaka borcunun bulunması gerekir. Örneğin , mahkeme tarafından çocuk lehine hükmedilen iştirak nafakası, çocuğun 18 yaşına gelmesi halinde son bulacağından artık bu nafaka alacağı yönünden İcra Ceza Mahkemesinde şikayette bulunulamaz.
3) Mahkeme ilamı doğrultusunda açılmış bir icra takibinin olması gerekir.
Bu suçun oluşabilmesinin bir diğer unsuru mahkeme ilamı doğrultusunda açılmış bir icra takibinin bulunması gerektiğidir. Açılmış olan icra takibinde sonra ödeme emri veya icra cezaların şahsiliği uyarınca bizzat nafaka borçlusunun kendisine tebliğ edilmesi gerekir.
Burada dikkat edilmesi gereken hususlardan en önemlisi takip talebinde “devam eden aylar” ibaresinin eklenmesi gerekir. Bu kapsamda alanında uzman bir icra avukatında yardım alınması gerekmektedir. Çünkü nafaka alacakları kanunen her ay düzenli bir şekilde ödenmesi gereken bir alacaktır. Yani hangi ayın nafaka borcu ödenmediyse o aya ait nafaka alacağı için icra ceza mahkemesine şikayette bulunulabilir. Hal böyle olunca birikmiş toplam nafaka alacaklarına ait İcra Ceza Mahkemesinde suç duyurusunda bulunulamaz.
4) Cezanın ortadan kaldırılmasını gerektirecek bir halin bulunmaması gerekir.
İİK 344. maddesinde “Borçlunun, nafakanın kaldırılması veya azaltılması talebiyle dava açmış olması halinde, ileri sürdüğü sebepler göz önünde bulundurularak, tazyik hapsinin uygulanması bu davanın sonuna bırakılabilir.” diyerek İcra Ceza Mahkemesi’nde açılmış olan davadan sonra borçlu nafaka kaldırılması ve azaltılması davası açması halinde İcra Ceza Mahkemesi’nin bu hususu bekletici mesele yaparak davayı nafakanın artırılması veya azaltılması davasının sonuna erteleyebilir. Burada dikkat edilmesi gerek husus İcra Ceza Mahkemesinde dava açmadan önce borçlu tarafında açılmış herhangi bir nafaka artırım veya azaltma davasının olup olmadığını netleştirmek gerekmektedir.
Nafaka Yükümlülüğünün İhlali Suçunun Cezası Nedir?
Nafaka borcunun ödenmemesi halinde borçlu 3 aya kadar tazyik hapsi ile cezalandırılır. Bu hapsin amacı borçlunun eda ile yükümlü olduğu yani bir şeyi vermeye, yapmaya veya yapmamakla yükümlü ödevi yerine getirmeye zorlamaktır. Borçlu nafaka borcunu yerine getirdiğinde hapis cezası kalkar. Bu hapis cezasının diğer hapis cezalarından farkı paraya çevrilememesidir. Kısaca nafaka alacaklısının alacağına kavuşmasını sağlanması amaçlanmıştır.Bu ceza adli sicil kaydına da işlememektedir. Sanık ceza aldıktan sonra ödeme yapması halinde ek kararla bu ceza kalkmaktadır.
İcra Ceza Mahkemesine Şikayette Bulunurken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Nedir?
Nafaka yükümlülüğünü ihlalden İcra Ceza Mahkemesinde şikayet yoluna gidebilmek için öncelikle mahkeme tarafında verilmiş bir ilamın bulunması gerekir. Bu ilam doğrultusunda nafaka alacaklısının icra takibi başlatmış bulunması gerekir. Bu icra emri veya ödeme emrinin suçta ve cezada şahsilik ilkesi gereği borçlunun kendisine tebliğ edilmesi gerekir. Yani dosyada vekil varsa bile yine borçlu asile tebliğ yapılması gerekmektedir.
Tebliğden sonra en fazla 3 ay geriye dönük nafaka alacakları talep edilebilir. İcra Ceza Mahkemesinden en fazla 3 ay geriye dönük ayların toplam nafakasını istemektir. Yani bu olayda Mayıs, Haziran ve Temmuz aylarına ait nafaka alacakları istenebilir. Uygulamada mahkemeler 1 aylık nafaka alacağının ödenmemesi durumunda da ceza vermektedir. Çünkü İİK madde 347 gereği “Bu Bapta yer alan fiillerden dolayı şikayet hakkı, fiilin öğrenildiği tarihten itibaren üç ay ve her halde fiilin işlendiği tarihten itibaren bir yıl geçmekle düşer.” Şeklinde düzenleme mevcuttur.
Nafaka Yükümlülüğünün İhlali Görevli ve Yetkili Mahkeme Neresidir?
Nafaka yükümlülüğünü ihlal suçunda görevli mahkeme Nöbetçi İcra Ceza Mahkemesidir. Yetkili mahkeme ise icra takibinin açıldığı yer mahkemesidir.
Nafaka Yükümlülüğünün İhlali Dilekçe Örneği Nedir
Nafakanın ödenmemesi durumunda şikayet dilekçesi, nafaka yükümlülüğü ihlal şikayet dilekçesi gibi İnternet üzerinde birçok dilekçe örneği mevcut olup alanında uzman bir avukattan yardım almak yerine bu gibi dilekçeleri hukuki bilgi olmadan kullananların birçok mağduriyet yaşadığı ortadadır. Bu nedenle alanında uzman bir avukatla sürecin yürütülmesi daha sağlıklı sonuç alınması için oldukta önem arz etmektedir.